Boksit, dünya ticaretinde çok önemli bir yeri olan cevherdir. Dünya alüminyum ihtiyacı boksit cevherinden karşılanır. Yerkabuğunda en bol bulunan cevherler arasında üçüncü sıradadır. Dünyadaki mevcut boksit yatakları yüzlerce yıl bütün dünyanın boksit ihtiyacını karşılayabilecek kapasitededir. Boksitten alüminyum dışında farklı metaller de üretilebilmektedir. Boksit madenciliğinin çevreye verdiği zararlar son yıllarda çevrecilerin tepkisine yol açmaktadır. Boksit madenciliği erozyon ve su kaynaklarının kirlenmesi gibi bazı ekolojik sorunları beraberinde getiriyor. Ancak dünyanın alüminyum ihtiyacı olduğu sürece boksit üretimi ve madenciliğinin devam edeceği de bir gerçek…
Kullanım Alanları
Boksit, alüminyumun hammaddesidir. Dünya alümina ve alüminyum üretiminin yüzde 90’ı boksitten karşılanır. En yaygın kullanımı da alüminyum üretimidir. Alümina (alüminyum oksit) ve sıvı alüminyum üretimine paralel olarak boksit üretimi de bölgelere göre farklılık gösterir. Vanadyum ve galyum gibi elementlerin üretiminde de boksit kullanılır. Bunun dışında ateşe dayanıklı refrakter tuğla, çimento gibi yapı malzemeleri üretiminin yapıtaşıdır. Boksitten üretilen alüminyum ise, binlerce ürünün hammaddesidir. Dünyada boksit cevherlerinden üretilen binlerce ton alüminyum, ambalajlardan uzay araçlarına kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir. Alüminyum oksit (alümina); beyaz bir tozdur ve yaklaşık yüzde 30-40 demir içerdiği için kırmızı renkli boksitin rafinasyonu ile üretilir.Boksit cevherinin kullanıldığı bazı sektör ve ürünler şunlardır; uçak sanayisi, otomotiv, ev aletleri, elektrikli aletler, aşındırıcılar, kimya sanayisi, metalürjik uygulamalar, döküm maddeleri, zımpara kâğıdı ve tozları, ham şeker üretimi, demir ve krom üretimi, yüksek fırınlar, petrol ve doğalgaz sondajları, sentetik mullit, döküm maddeleri, alüminyum sülfat, sodyum alüminat...
Boksit Madeninin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri
Boksitin kimyasal formülü genellikle “Al2O3NH2O” şeklindedir. Ancak boksit cevherinin içeriğindeki mineraller farklılık gösterdiği için formülü de farklı olabilmektedir. Sertlik değeri 1 ila 3’tür. Yoğunluğu 2 ila 2,5 arasındadır. Boksit, mineral olarak bilinir ancak yapısı incelendiğinde aslında bir mineral değildir. Minerallerden oluşan bir cevher veya madendir. Bir cevher, saf olmayan bir mineral formudur. Mineral ise, saf bir bileşiktir ve kesin bir formülle açıklanabilir. Bu sebeple her cevher mineral, her mineral de cevher değildir.Boksit, kayaçların dış etkilerle aşınması sonucu oluşmuş artık bir topraktır. Diğer bir ifade ile laterit topraktan oluşan bir kayadır. Bu topraktaki bazı bileşikler yüzey sularının etkisi ile aşınmış, kalan alüminyum demir oksit, boksit cevherini oluşturmuştur. Genellikle tropikal ve subtropikal bölgelerdeki lateritleşme sonucu oluşur. Minerallerin karışımından oluşan bir cevher olduğu için kristal sistemi amorf yapıdadır. Yağlı görünüşte, çizgili ve parıltılı bir madendir. Toprağı andıran kil görünümdedir. Kapalı tüpte ısıtılınca su açığa çıkar. Pizolitik özelliktedir. Çok hafif bir cevherdir.
Boksit içeriğinde bulunan silis, kalsiyum, demir ve titan gibi mineraller cevher kalitesini düşürür. Boksitin kullanıldığı alan ve ürünler de içeriğindeki bu minerallerin oranına göre değişir. Alüminyum üretiminde kullanılan boksitin Al2O3 tenörünün yüzde 50 oranında olması gerekir. Boksit içeriğinde yüzde 3 ila 5 oranında SiO2 bulunması halinde alüminyum cevheri olarak kullanılamaz.
